Πάνω σ’ ύψωμα που βρέχεται από τη ήρεμα νερά του Αμβρακικού κόλπου, βρίσκεται το κάστρο της Βόνιτσας. Αποτελείται από τρία διαζώματα, το ακρόκαστρο και έχει σχήμα ωοειδές. Το μεγαλύτερο μέρος των οχυρωματικών του έργων και κτισμάτων σχεδιάστηκε από βενετούς μηχανικούς κυρίως πάνω στα παλιά βυζαντινά ερειπωμένα τείχη, διευρύνθηκε και καθώς δείχνουν τα σχέδια με τις αλλεπάλληλες φάσεις, που βρίσκονται στο Κρατικό αρχείο της Βενετίας, μετατράπηκε σ’ ένα πανίσχυρο φρουριακό συγκρότημα, απόρθητο από ξηρά και θάλασσα.
Για τους Βενετούς τα φρούρια της Βόνιτσας και της Ναυπάκτου αποτελούσαν στρατηγικά σημεία, που εξυπηρετούσαν την οικονομική και στρατιωτική πολιτική τους στο Ιόνιο. Τα τρία φρούρια στην είσοδο του Αμβρακικού, της Πρέβεζας, της Βόνιτσας και της Αγίας Μαύρας (Λευκάδα) διευθύνοταν από βενετό Προβλεπτή.
Ανηφορίζοντας κάτω απ’ τον ήλιο, μπαίνετε απ’ τη πύλη που σας δέχεται για να περιπλανηθείτε σε λίγο γοητευμένοι, στα στενά του κάστρου.Η βαθιά σιγή ταράζεται που και που από ξαφνικά πετάγματα πουλιών. Ολα παραδομένα στη φθορά και το διαβρωτικό έργο του χρόνου. Θα δείτε μοναχικούς και άσκεπους τοίχους, τοξωτές πύλες, προμαχώνες, πύργους, κατοικίες αξιωματικών, στρατώνες, δεξαμενές, αποθήκες, θα δείτε την ακρόπολη, στην κορυφή του υψώματος κι ένα κτίριο σχεδόν κυκλικού σχήματος, το οποίο σήμερα είναι εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Σοφία.
Μεταξύ του φρουρίου και της θάλασσας, πάνω στο βράχο, διακρίνει κανείς φραγκοσυκιές, αυτά τα θαμνώδη ακανθωτά φυτά – επινόηση βενετσιάνικη – για να εμποδίζουν την εύκολη προσέγγιση στο κάστρο.
Απ’ τις επάλξεις του κάστρου φαίνεται κάτω στον κάμπο ένα μικρό αλλά επιβλητικό οχυρό, το οποίο στέκεται ακόμα όρθιο, σχεδόν άθικτο απ’ τους αιώνες. Απ’ το κάστρο μπορείτε να θαυμάσετε μια θέα συναρπαστική κι ένα φανταστικό ηλιοβασίλεμα στο Ιόνιο, στη γλώσσα του Ακτίου.
Ενας Αγγλος περιηγητής είχε σημειώσει :”Δεν υπάρχει πένα ή γραφίδα ικανή να περιγράψει την εικόνα”.