Είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό πτηνό της Ευρώπης και για αιώνες κυριαρχούσε τους ουρανούς πάνω από την Γηραιά Ήπειρο. Ο Μαυρόγυπας ή Aegypius monachus, όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, είναι ένα σπάνιο και απειλούμενο με εξαφάνιση είδος. Συνολικά υπάρχουν περίπου 250 ζευγάρια σε ολόκληρη την Ευρώπη, 50 από τα οποία έχουμε την τύχη να ζουν στη χώρα μας και συγκεκριμένα στον Όλυμπο και στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου.

Μέχρι πριν από περίπου 60 χρόνια οι Μαυρόγυπες άπλωναν τα φτερά τους σχεδόν πάνω από ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και σε περιοχές της Κρήτης. Όπως όμως είχε συμβεί και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης νωρίτερα, η διαφοροποίηση στις τεχνικές της κτηνοτροφίας και της αγροτικής παραγωγής έφερε τον Μαυρόγυπα στο χείλος της εξαφάνισης. Ο Μαυρόγυπας τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά από ψοφίμια άλλων ζώων. Σε παλαιότερες εποχές τα εκτρεφόμενα κοπάδια διαβιούσαν αποκλειστικά στην ύπαιθρο γεγονός που παρείχε αρκετή τροφή στους Μαυρόγυπες. Ο σταβλισμός όμως των ζώων στα νεότερα χρόνια στέρησε από τα πτηνά αυτά μια πολύτιμη πηγή τροφής και οδήγησε σε σημαντική μείωση του πληθυσμό τους. Αντίστοιχα, η τοποθέτηση δηλητηριασμένων δολωμάτων από τους γεωργούς με στόχο την καταπολέμηση κάποιων επιβλαβών ζώων συνέτεινε ακόμα περισσότερο στη δημογραφική συρρίκνωση του Μαυρόγυπα. Έτσι, τη δεκαετία του 1980 υπήρχαν μόλις 25 Μαυρόγυπες σε ολόκληρη την Ελλάδα, πληθυσμός που φαινόταν ανεπαρκής για τη διατήρηση του είδους. Ωστσόσο με συντονισμένες προσπάθειες περιβαλλοντικών οργανώσεων ο πληθυσμός αυτός κατόρθωσε να ανακάμψει και σήμερα μόνο στο δάσος της Δαδιάς υπάρχουν περίπου 100 άτομα.

Ο μαυρόγυπας δεν μεταναστεύει και σπάνια πετά μακριά από την περιοχή αναπαραγωγής του. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ζευγαρώνει διά βίου, δηλαδή βρίσκει μόνο ένα ταίρι με το οποίο περνά τη ζωή του. Από τον Ιανουάριο οι γονείς κατασκευάζουν μαζί τη φωλιά η οποία με τα χρόνια μετά μπορεί να φτάσει σε ύψος ενός μέτρου ύψος και πλάτος τα δύο μέτρα. Το θηλυκό γεννά στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου ένα αβγό, το οποίο επωάζουν και οι δύο γονείς για διάστημα 55-60 ημερών. Το μικρό ανεξαρτητοποιείται σε ηλικία 3,5 μηνών και πετά από τη φωλιά του, ενώ ωριμάζει για αναπαραγωγή σε 5-6 χρόνια.

Ο Μαυρόγυπας είναι πραγματικά ένας ιπτάμενος γίγαντας αφού τα φτερά τους μπορεί να φτάσουν σε άνοιγμα ακόμα και τα 3 μέτρα. Ακριβώς λόγω του μεγέθους αλλά και της επιθετικότητάς του έχει τον πρώτο λόγο όσον αφορά την μοιρασιά της τροφής με τα άλλα αρπακτικά πτηνά. Ωστόσο σπανίως κυνηγά, και μόνο πολύ μικρά ζώα, ενώ τρέφεται πάντοτε με κουφάρια ήδη νεκρών ζώων.

Στο δάσος της Δαδιάς στο νομό Έβρου, υπάρχει χώρος στον οποίο ειδικοί επιστήμονες εναποθέτουν τροφή για τους Μαυρόγυπες σε περιπτώσεις όπου παρατηρούνται αυξημένες ανάγκες. Πάντως πάρα τα μέτρα προστασίας ακόμα και σήμερα δεν λείπουν οι περιπτώσεις δηλητηρίασης αυτών των πτηνών, κυρίως από δολώματα που τοποθετούν γεωργοί και κτηνοτρόφοι με στόχο τη θανάτωση άλλων ζώων όπως οι αλεπούδες και οι ασβοί.