Ο αρχικός ναός ιδρύθηκε προς τιμή του Αγίου Γεωργίου. Σήμερα όμως τιμά την μνήμη της Αγίας Θεοδώρας, βασίλισσας της Άρτας και πολιούχος της, συνδέοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης.
Ο αρχικός ναός κτίστηκε το 11ο αι. σε μορφή τρίκλιτης βασιλικής.
Το 1270 η βασίλισσα Θεοδώρα ανακαίνισε την εκκλησία, που λειτουργούσε σαν γυναικείο μοναστήρι, και πρόσθεσε τον νάρθηκα και τα δύο αετώματα.
Το 13ο αι. προστέθηκε ο εξωνάρθηκας και οι δύο πεσσοστήρικτοι παρανάρθηκες.
Η βασίλισσα Θεοδώρα μετά τον θάνατο του συζύγου της μόνασε στην μονή μέχρι το τέλος της ζωής της.
ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Α) Ο Πυλώνας που οι ντόπιοι ονομάζουν Δόξα είναι ότι απέμεινε από τον παλιό περίβολο του ναού. Πρόκειται για τοξωτή πύλη, αψίδα εξ ολοκλήρου πλίνθινο και φέρει διακόσμηση.
Β) Ο ναός αποτελείται από νάρθηκα και εξωνάρθηκα. Επίσης τα παράθυρα του μεσαίου κλίτους σχηματίζουν ένα είδος υπερυψωμένου φωταγωγού, που καταλήγει σε δίκλινη στέγη.
Οι ανατολικοί και δυτικοί τοίχοι καταλήγουν σε πλίνθινα αετώματα που εξέχουν από το ύψος της στέγης για ποικιλία.
Ανατολικά υπάρχουν 3 τρίπλευρες κόγχες με παράθυρα. Τοξωτά ανοίγματα, που στηρίζονται σε πεσσούς, υπάρχουν και στον παρανάρθηκα, καθώς και μονόλοβα παράθυρα στις πλάγιες κλιτές.
Ο νάρθηκας κάνει τον ναό ξεχωριστό με την ποικιλομορφία της στέγης. Φέρει πλίνθινη διακόσμηση και καλύπτεται από δυο κυλινδρικούς θόλους και ένα τρούλο, που φαίνονται σαν τριγωνικά αετώματα.
Ο παρανάρθηκας καλύπτεται από σταυροθόλια και ασπίδες που εμφανίζονται ως αετώματα. Υπήρχε παρανάρθηκας, μικρότερου μεγέθους στην βόρεια πλευρά από τον οποίο όμως, σώζονται πολύ λίγα μέρη.
Ο ναός δε έχει έντονο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και περιορίζεται στα παράθυρα. Η ομορφιά του βρίσκεται κυρίως στην αρχιτεκτονική του ποικιλομορφία.
Το πηγάδι που βρίσκεται στην αυλή της εκκλησίας χρονολογείται τον 13ο αι.
ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Εσωτερικά ο ναός διατηρεί μεγάλο μέρος της γλυπτής και γραπτής του διακόσμησης.
Τα κιονόκρανα , πιθανότατα κλεμμένα από κάποιο κτίριο της αρχαίας Νικόπολης, φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις λαϊκών.
Από το μαρμάρινο τέμπλο σώθηκαν μόνο δυο κομμάτια, που βρίσκονται στη θύρα.
Το μαρμάρινο δάπεδο σώζεται σε καλή κατάσταση. Μεγαλύτερη αξία έχει ένα ομφάλιο κεντρικό κλίτος και η βάση της παλιάς Αγίας Τράπεζας.
Οι τοιχογραφίες του ναού δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση, λόγω των επιχρισμάτων αλλά και της αιθάλης των κεριών. Οι τοιχογραφίες πρέπει να έγιναν σε 4 φάσεις: α) μέσα του 13ου αι., τα αετώματα του κεντρικού κλίτους, β) αρχές 14ου αι. ο νάρθηκας, γ) το 1653 επιζωγραφήθηκε ο νάρθηκας, δ) τέλος το 18ο αι. έγινε ο υπόλοιπος γραπτός διάκοσμος.
