Μια από τις όμορφες γωνιές της Γεραπετρίτικης ενδοχώρας, 15ΚΜ, βορειοδυτικά είναι αυτή που καταλαμβάνει το γραφικό χωριό Καλαμαύκα.
Βρίσκεται στις παρυφές των Λασιθιώτικων βουνών. Περιοχή που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τη ποικιλομορφία του ανάγλυφου τοπίου. Την ονομασία του το χωριό την πήρε από την Καλή Αύκλα δηλαδή ξύλινο αυλάκι που υπήρχε στις πηγές του Κεφαλόβρυσου για να μεταφέρει το νερό από την μια όχθη του ποταμού στην άλλη. Άλλη εξήγηση είναι ότι ο βράχος στη κορυφή του Κάστελου μοιάζει με Καλυμμαύκι του Παπά και από εκεί ονομάστηκε το χωριό.
Η Καλαμαύκα, όμορφο, γραφικό παραδοσιακό, μεγάλο χωριό με τις πηγές του Κεφαλοβρυσιού, να αναβλύζουν, γάργαρα νερά σε μεγάλη ποσότητα μοιάζει όαση δροσιάς, επίγειος παράδεισος, με οργιώδη βλάστηση, στην ξηροθερμική επαρχία μας.
Πλούτος του το νερό και η ενεργητικότητα, των κατοίκων του, που αντιστέκονται στην αστυφιλία. Η παραμονή των Καλαμαυκιανών στους γενέθλιους τόπους οφείλεται και στην πλεονεκτική θέση του χωριού αφού απέχει εξίσου από τα βόρεια και νότια παράλια του νησιού μας και προσελκύει καθημερινά επισκέπτες από την Ιεράπετρα και τον Άγιο Νικόλαο.
Η Καλαμαύκα, η αρχαία Λάρισα, κατοικείται ήδη από την Μινωική εποχή. Στη θέση Ψαθί που βρίσκεται στο δρόμο προς την Ιεράπετρα βρέθηκαν ανθρώπινα κρανία, πήλινα αγγεία, αιχμές δόρατος, διάφορα κτερίσματα υπομινωικής εποχής. Για την Καλαμαύκα, αρχαία Λάρισα ο Γεωγράφος Στράβων γράφει ”Και εν τη Κρήτη πόλις Λάρισα η νυν εις Ιεράπυτνα συνοικισθείσα αφ ης και το υποκείμενον πεδίον νυν Λαρισίων καλείται.” Προστάτης θεός της αρχαίας Λάρισας ήταν ο Ασκληπιός γι αυτό ο Ιατρικός Σύλλογος Λασιθίου καθιέρωσε ως έμβλημα του την φιγούρα του ανακαλυφθέντος ειδωλίου στην κορυφή Κάστελος, που δεσπόζει στο χωριό και ήταν ιερό Κορυφής σύμφωνα με την άποψη του Κου Μιχάλη Πυτικάκη.Η Λάρισα υποτάχτηκε περίπου τον 3ο αιώνα Π.Χ από την Ιεράπυτνα . Οι κάτοικοι της μεταφέρθηκαν αλλού σύμφωνα με την υπογραφείσα συνθήκη. Τις μετέπειτα ιστορικές περιόδους υπάρχουν στοιχεία ότι ο χώρος της Καλαμαύκας λόγω της ύπαρξης των πηγών του νερού του Κεφαλόβρυσου κατοικείται αδιαλείπτως. Τα τοπωνύμια Κάστελος, Μεσοκάστελα, Λαρισάκια, μαρτυρούν την ακμή της. Έδρα φεουδάρχη την Ενετική περίοδο είχε το 1583 435 κατοίκους. Έχει σπουδαίες Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και πολλά εξωκλήσια. Την Τουρκοκρατία ανέδειξε κορυφαίους οπλαρχηγούς όπως τον Νικόλαο Φωνιαδάκη και τον Ιωάννη Μπαριτάκη. Τεκμήρια ιστορίας, αγώνες, θυσίες που δεν συνοψίζονται.
Το φυσικό τοπίο που ονομάστηκε “Κινέζικο τοπίο” λόγω των μικρών μετεώρων με τα Μπονσάι, τους πέτρινους θεούς, τον Κάστελο με τα 224 σκαλοπάτια το οποίο χαρακτηρίστηκε σαν μνημείο φυσικής ιστορίας. Τα σπήλαια, οι βραχογραφίες, το φαράγγι του Χαυγά, το αρχαίο ελαιοτριβείο, οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννου και Αγίου Αντωνίου είναι μερικά από τα πολλά αξιοθέατα της Καλαμαύκας. Οι ταβέρνες με τα πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά, οι παραδοσιακοί ντόπιοι, νόστιμοι μεζέδες, ο κλωστένιος χαλβάς και οι σκυφομακαρούνες, με τους ήχους της λύρας, του βιολιού και του λαούτου αποζημιώνουν ντόπιους και ξένους. Υπάρχουν λοιπόν πάρα πολλοί λόγοι για τους οποίους καποιος πρέπει να περιηγηθεί στο χωριό της Καλαμαύκας.
Πηγή: http://www.ierapetra.gr
