Άγιες Παρασκιές
Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Πεδιάδος του νομού Ηρακλείου βρίσκεται στο 20ο χιλ. του δρόμου προς Καστέλι Πεδιάδος σε θαυμάσια θέση με πανοραμική θέα. Έχει υψόμετρο 375 μ. Ο πληθυσμός του μαζί με το συνοικισμό Κελιά είναι 1.021 κάτοικοι που ασχολούνται με την παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών, κρασιού, σταφίδας, λαδιού και κηπευτικών.
Η ονομασία οφείλεται στις πολλές εκκλησίες που υπήρχαν στην περιοχή και ήταν αφιερωμένες στην Αγία Παρασκευή. Σώζονται μάλιστα τα ερείπια πέντε εκκλησιών της Αγίας Παρασκευής. Στον «Καστροφύλακα» αναφέρεται Agies Paraschies Apano με 171 κατοίκους και με 124 κατοίκους το 1583, μάλιστα ο Σταυρινίδης αναφέρεται ότι τα δυο χωριά είχαν χωριστά νεκροταφεία και χωριστές εκκλησίες.
- Το 1834 υπήρχαν 12 χριστιανικές και 12 τουρκικές οικογένειες.
- Το 1881 είχε 384 χριστιανούς και 57 τούρκους κατοίκους.
Υπάρχει μια εκδοχή που υποστηρίζεται από τους κατοίκους πως το χωριό αρχικά είχε την ονομασία Πιτσούνι. Σήμερα, υπάρχει τοπωνύμιο με την ίδια ονομασία σε περιοχή βόρεια του οικισμού Άγιες Παρασκιές. Εκεί βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια ερείπια διαφόρων τάφων, πιθανόν αρχαϊκής εποχής, του 5ου ή 4ου αιώνα π.χ. Επίσης βρέθηκαν και ερείπια τριών εκκλησιών. Σχετικά με την πόλη Πιτσούνι υπάρχουν και τα εξής στοιχεία: «Αρχαία περίφημη πολιτεία η οποία άκμασε επί Μινωικής εποχής (ή υστερομινωικής) και καταστράφηκε από καθίζηση».
Σε αγροτική περιοχή του χωριού και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Κάμπος ανακαλύφθηκε θολωτός τάφος, γεωμετρικής περιόδου, 8ου ή 9ου αι. π.χ. με τεφροδόχους και αγγεία με ενδιαφέρουσες παραστάσεις. Σήμερα βρίσκονται στο μουσείο Ηρακλείου. Επίσης γύρο από το χωριό βρέθηκαν «μαγκάνες» (πιεστήρια λαδιού) μινωικής εποχής. Από τα σωζόμενα βυζαντινά μνημεία και ερείπια που υπάρχουν γύρω από τις Άγιες Παρασκιές, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το χωριό χτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα.
Στη θέση Πορτέλα ή Πορτέλες βρέθηκαν το 1962, 90 χρυσά νομίσματα που χρονολογούνται από την εποχή του Νικηφόρου Φωκά και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Ηρακλείου. Σύμφωνα με κάποια παράδοση, οι Τούρκοι έδιωξαν από τους γύρω οικισμούς τους έλληνες. Αναγκάστηκαν λοιπόν, οι τελευταίοι να εγκατασταθούν σ’ ένα μετόχι, 1,5 χμ. από τη Μονή Αγκαράθου, με την ονομασία Φουνάρους. Σ΄ αυτήν την περιοχή έμειναν μέχρι το 1823-24 (τότε ηγούμενος της μονής ήταν ο Πατελάρος).
Οι κάτοικοι προκαλούσαν ζημιές στα κτήματα της Μονής γι΄ αυτό αναγκάστηκαν οι καλόγεροι να τους διώξουν. Έτσι, λοιπόν, μετοίκησαν στις Άγιες Παρασκιές ( Απάνω Χωριό). Η επαφή του χωριού με τη Μονή Αγκαράθου είχε ευνοϊκή επίδραση στην πνευματική ανάπτυξη των κατοίκων. Μάλιστα ο Μητροπολίτης Κρήτης Μελέτιος Νικολετάκης, που καταγόταν από το χωριό, όταν ήταν αρχιμανδρίτης στη Μονή Αγκαράθου, το 1815 οργάνωσε το Κρυφό Σχολειό στις Άγιες Παρασκιές.
Το 1840 στο Κάτω χωριό είχε οργανωθεί Κρυφό Σχολειό στη Βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Ζώνης. Το Σχολειό αυτό μεταφέρθηκε στο Απάνω Χωριό το 1889. Οι κάτοικοι συμμετείχαν στην ομάδα του Καπετάν Τρφίτσου, που δρούσε εναντίον των Τούρκων.
Συγκεκριμένα:
Ο Γεώργιος Ζερβάκης, ο Ματθαίος Ροκαδάκης, ο Νικολής Ζηδιανάκης, ο Τζανογιάννης, ο Γεώργιος Λασιθιωτάκης, ο Αμπεριώτης ή Τριφίτσος (όχι ο καπετάνιος) και ο Μαθιός Στεφανάκης έλαβαν μέρος στις μάχες που δόθηκαν στην Επισκοπή και στις Πατσίδες.
Μετά από κάθε επανάσταση εξακολουθούσαν να διατηρούν φυλάκια στη γύρω περιοχή για να μπορούν οι κάτοικοι να ασχολούνται χωρίς φόβο με τις εργασίες τους. Μάλιστα οι εκκλησιαστικές λειτουργίες γίνονταν κατά τη διάρκεια της νύχτας με περιφρούρηση, λόγω του φόβου τουρκικής επίθεσης. Υπήρχε άλλωστε η συνήθεια να καίνε το χωριό οι Τούρκοι μετά από κάθε επανάσταση. Μετά την Τουρκοκρατία κτίστηκε το πρώτο σχολείο, που διατηρείται ως σήμερα.
Εκείνη την εποχή το χωριό αποτέλεσε δήμο στον οποίο υπάγονταν τα κάτωθι χωριά:
Χουδέρτσι, Άγιος Βασίλειος, Καλλονή, Πεζά, Καταλαγάρι, Κουνάβι, Κώμες, Πατσίδες, Αστρακοί, Μυρτιά, Κελιά, Βόνη, Γαλατάς, Φιλίσια, Αστρίτσι, Μελέσσες.
Οι εκλογές του 1898 όπως μάλιστα τις ονομάζουν οι κάτοικοι «κακές εκλογές» δημιούργησαν οξύτητες στην περιοχή. Μετά την ανακήρυξη της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας, ο δήμος ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα με επικεφαλής τον αξιόλογο δήμαρχο Καπιτζή, καταγόμενο από το Καταλαγάρι.
Στην επανάσταση του Θερίσου έλαβε μέρος και μια ομάδα από κατοίκους του χωριού με επικεφαλής τον παπά Πρασοτάκη ή Προβατάκη ή Παπαστέφανο, στην οποία συμμετείχαν ο Γιάννης Σφακιανάκης, ο Νικόλαος Βλασσάκης, ο Γιάννης Περβολαράκης και ο Μανόλης Ζερβάκης, οι οποίοι επιτέθηκαν στο φρούριο των Άγγλων, που βρισκόταν στο χωριό Σκιλλούς.
Την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, στο χωριό εγκαταστάθηκαν οι Γερμανοί, οι οποίοι κατέλαβαν ορισμένα σπίτια επί της επαρχιακής οδού Ηρακλείου – Καστελίου, εγκατέστησαν στην περιοχή αποθήκες πυρομαχικών και οργάνωσαν αντιαεροπορική άμυνα γύρω από το χωριό. Μετέτρεψαν, επίσης, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου σε αποθήκη ιματισμού Και τα σχολεία σε λέσχες ψυχαγωγίας. Οι κάτοικοι προσπαθούσαν με κάθε μέσο να αντιμετωπίσουν τους κατακτητές. Οργάνωσαν ομάδες αντίστασης με τη συμμετοχή στρατιωτών που επέστρεψαν από την Αλβανία και νεαρών ατόμων. Ορισμένοι μάλιστα είχαν οργανωθεί στα γύρω βουνά όπου ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση. Στις εκτελέσεις του Ηρακλείου μέσα στους 62 μάρτυρες ήταν και κάποιος κάτοικος του χωριού ο Γεώργιος Μεθυμάκης.
Από το 1905 και εξής το χωριό αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό. Την ανάπτυξη βοηθά και η θέση του, γιατί βρίσκεται στον εθνικό δρόμο Καστελλίου και Ηρακλείου. Τότε το Κάτω Χωριό επεκτείνεται προς τα πάνω και το πάνω προς τα κάτω, με αποτέλεσμα τα δυο χωριά ν΄ αποτελούν σήμερα ένα ενιαίο σύνολο.
Κατά το 1941 ο χωριό είχε 1.000 περίπου κατοίκους, ενώ το 1961 είχε 1.100. Από το χωριό κατάγεται ο ζωγράφος Στέφανος Νικολαϊδης (1814- 1907), γνωστός από τα ιστορικά του σημειώματα και από τις αγιογραφίες του. Αγιογραφίες του Στέφανου Νικολαϊδη βρίσκονται στον παλιό ναό του Αγίου Μηνά, του Αγίου Τίτου και της Αγίας Ζώνης στις Άγιες Παρασκιές. Μάλιστα, η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι ο Νικολαΐδης είχε στην περιοχή ένα κτήμα που ήταν από τα πιο ωραία της εποχής του. Σ’ αυτό φιλοξένησε τον πασά του Ηρακλείου, από τον οποίο απέσπασε ένα φιρμάνι, που επέτρεπε να χτυπήσει η καμπάνα που είχε μεταφέρει κρυφά ο ζωγράφος από την Κωνσταντινούπολη και την είχε κρύψει σ’ έναν τάφο δίπλα στην εκκλησία. Ήταν η δεύτερη φορά που ηχούσε καμπάνα στην περιοχή. Το γεγονός είχε συμβεί μια μόνο φορά πριν, στο Ηράκλειο. Κάθε φορά που ξεσπούσε επανάσταση, ακουγόταν προειδοποιητικός ήχος της καμπάνας.
Δυτικά του χωριού βρίσκεται κάποια βρύση, που κατά την παράδοση κτίστηκε από τον Τούρκο Αλή Εφέντη στη μνήμη της γυναίκας του Λουχουνά. Στη βρύση αυτή υπάρχει τουρκική επιγραφή με τα εξής: «Ο Αλή Εφέντης την κάνει δώρο με την καρδιά του, για να πίνουν οι διαβάτες σε μνήμη της Χανούμ Λουχουνά».
Η βρύση αυτή βρίσκεται πάνω στο πέρασμα που εξυπηρετούσε τους κατοίκους της επαρχίας Μονοφατσίου και Βιάνου. Επικρατεί κάποιος θρύλος στην περιοχή σύμφωνα με τον οποίο, στη θέση Πορτέλλες βρίσκεται κάποια χρυσή γουρούνα με τα γουρουνάκια της.
Σχετικά με τον θρύλο αυτό ακούγεται η χαρακτηριστική φράση «αν βρεθεί της Πορτέλλας το λογάρι θα σωθεί η Κρήτη».
Η λέξη λογάρι σημαίνει χρηματικός. Υπονοείται λοιπόν, πως αν βρεθεί ο θησαυρός αυτός, θα σωθεί οικονομική η Κρήτη.
Στην περιοχή του Δήμου υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ανεμόμυλος πολύ παλιός όπου άλεθαν σιτάρι. Σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες κατοικούσε εκεί μια άγρια ελαφίνα που άρπαζε τα παιδιά που έκλαιγαν.
Στη θέση Μυρτιά υπήρχε κάποια στέρνα. Εκεί όπως αναφέρει η ντόπια παράδοση λούζονταν οι νεράιδες οι οποίες μετά το λουτρό τους ξεκουράζονταν και στεγνώνονταν στον κορμό ενός πεύκου, γι’ αυτό ο κορμός δεν ήταν όρθιος αλλά παρουσίαζε μεγάλη κλίση. Μια άλλη στέρνα υπήρχε και στην περιοχή Πιτσούνι. Εκεί όπως αναφέρουν λαϊκές παραδόσεις έκανα κάθε βράδυ την εμφάνισή τους νεράιδες που χόρευαν αδιάκοπα, μέχρις ότου λαλούσαν τα κοκόρια τον ερχομό της αυγής.
Στη θέση Κολομόδι ή Αλωνάκια υπάρχει μια σπηλιά. Σύμφωνα με τις δοξασίες των κατοίκων, κατοικούσε εκεί ένας αράπης, που έπνιγε όποιον τολμούσε να μπει σ’ αυτήν. Λέγεται πως κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής του Αγίου Γεωργίου, ακούγονταν τα πέταλα του αλόγου του όχι μόνο μέσα στην ομώνυμη εκκλησία, αλλά και σ’ όλη τη γύρω περιοχή.
Στην κορυφή ενός υψώματος, που παρουσιάζει πανοραμική θέα προς την κατάφυτη κοιλάδα των Πεζών, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που δεσπόζει στην περιοχή. Η εκκλησία αυτή ανακαινίστηκε το 1912 με σκοπό να εξυπηρετεί τους κατοίκους του χωριού επειδή σχεδόν όλες οι άλλες εκκλησίες της περιοχής είναι μικρών διαστάσεων πάνω στα θεμέλια παλιάς βυζαντινής. Είναι τρίκλιτη ( τα άλλα κλίτη είναι της Αγίας Παρασκευής και των Αγίων Δέκα).
Μέσα στο χωριό υπάρχει η Αγία Ζώνη, παλιά βυζαντινή εκκλησία του 11ου αιώνα η οποία προφανώς θα έχει ανακαινιστεί κατά καιρούς. Υπάρχουν στο χώρο της εκκλησίας αλλοιωμένες από τη φωτιά τοιχογραφίες και εικονογραφήσεις του Στέφανου Νικολαϊδη.
Στη θέση Γέφυρα Κολομόδι βρίσκεται ακέραιος ο βυζαντινός ναός του Προφήτη Ηλία. Είναι χτισμένος από αστρακασβέστιο. Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο Άγιος Αντώνης, εκκλησία χτισμένη στα ερείπια παλιάς βυζαντινής. Υπάρχουν ακόμη δύο ερειπωμένες εκκλησίες: Μια στο Κάτω Χωριό και μια στο Πάνω. Οι κάτοικοι δε γνωρίζουν τα ονόματα των Αγίων στους οποίους είναι αφιερωμένες. Τις ονομάζουν παναγίες.
Σχετικά με την εκκλησία της Αγίας Ζώνης υπάρχει μια παράδοση για τις γυναίκες που δε μπορούσαν να τεκνοποιήσουν. Συνήθιζαν να ζώνουν ολόγυρα την εκκλησία με βαμβάκι και κατασκεύαζαν από αυτό το φιτίλι της λαμπάδας που αφιέρωναν στην εκκλησία. Μ’ αυτόν τον τρόπο πίστευαν πως μπορούσαν τελικά να τεκνοποιήσουν. Το γεγονός ότι υπάρχουν μέσα και έξω από το χωριό πολλές ερειπωμένες εκκλησίες πιστοποιεί τη σπουδαιότητά του σε παλαιότερες εποχές.
Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Σταματογιάννηδες, οι Τροχαλάκηδες, οι Μηλθαράκηδες, οι Ζηδιανοίκοι, οι Ζερβοί.
Δήμος Β’ Ταξεως Αγίων Παρασκιών:
ΚΡΗΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ – Η ΑΝΑΤΟΛΚΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΓΥΡΩ ΣΤΟ 1900 ΚΑΤΑ ΤΟ ΛΟΧΑΓΟ ΝΟΥΧΑΚΗ «ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008»
ΣΕΛΙΔΕΣ 178-179.
Γραμμένο στη γλώσσα της εποχής
Δήμος Β’ Ταξεως Αγίων Παρασκιών
Αγιαί Παρασκιαί έδρα δήμου υπαγομένου εις το Ειρηνοδικείον Καστελλίου, είναι κωμόπολις εκ δύο συνοικιών αποτελλουμένων εγγύς αλλήλων. Την 16ην Σεπτεμβρίου 1867 οι Κόρακας, Μ. Ρωμάνος, Α. Μήτσας, Πετροπουλάκης, Μάστραχας κ.λ.π. επιπεσόντες κατά των εις τα χωρία Κοίλι, Αγ. Βασίλειον και αυτόθι Τούρκων, εξετόπισαν και κατεδίωξαν μέχρι του χωρίου Κουνάβι προξενήξσαντες αυτοίς πολλάς ζημίας, αυτόθι όμως οχυρωθέντες συνήφθη πεισματώδης μάχη αποβάσα κατά των χριστιανών Τω 1889 άπαντα τα χωρία του Δήμου επυρπολήθησαν υπό των Τούρκων.
Προϊόντα δημητριακοί καρποί, έλαιον, οίνος, μήλα, κεράσια οπώραι κλπ.
Θεωρείται δ’ ο Δήμος ως ο πλουσιότερος της Κρήτης και οι κάτοικοί του φιλόπονοι και φιλελεύθεροι.
Παιδεία εις το χωρίον Αγ. Βασίλειος λειτουργεί αδιαίρετον Παρθεναγωγείον, αυτόθι δε και εις τα χωρία Αγ. Παρασκιαί, Βαρβάρους, Κοίλους, Κουνάβι και Πεζά αδιαίρετα δημοτικά σχολεία.
Αστρακός κάτω μικρά κώμη νοσηρά ως εκ της τοποθεσίας αυτής εν επιπέδω.
Αγιος Βασίλειος κώμην εν ή κείται η σιναϊτικη Μονή Σπηλιώτισσα με λαμπράς βυζαντινάς τοιχογραφίας. Είναι ιδιαιτέρα πατρίς της οικογενείας Χατζηδάκη, ο Nικόλαος Ι. Χατζηδάκης έπεσε μαχόμενος κατά την τελευταίαν επανάστασιν εις Ελιάν, ο δε Κωνσταντίνος είναι ιερό λείψανο του ιερού αγώνος και ο πατήρ του πρώτου Ιωάννης.
Βόνη είναι μικρά κώμη εγγύς της οποίας ευρέθη η εκκλησία της «Αγίας Μαρίνης» θαυματουργός.
Ζαγουριάνοι είναι μικρά κώμη επί υψηλού λόφου εις όν υπάρχουν ενετικά κτίρια ηρειπωμένα
Καταλαγάρη κώμη επί υψηλής θέσεως κειμένη απέχει των Αρχανών ¼ της ώρας.
Κοίλοι «κατά την απογραφή Σκύλοι» κώμη κατοικουμένη υπό Οθωμανών, υδρεύεται εκ της Μονής Σπηλαιωτίσσης, εχούσης άφθονα ύδατα.
Κουνάβι είναι η μεγαλυτέρα κώμη του Δήμου κατά τε τον πληθυσμόν και τα προϊόντα, ως εκ της θέσεώς της κατά τας διαφόρους επαναστάσεις εγένετο θέατρον πολλών μαχχών.
Μελέσαις εγγύς της κώμης ταύτης υπάρχει Ενετικός φρούριον και ερείπια αρχαίας οικίσεως «Κάστελος»
Πατσίδες είναι μικρά κώμη εν ή κατά τας διαφόρους επαναστάσεις
συνεκροτήθησαν μάχαι,εις μίαν δ’ από τας τελευταίας έπεσον συν άλλοις Φώτιος Ιεροδιάκονος της Μονής Αγκαράθου και Μιχαήλ μοναχός, ού την κεφαλήν αποκόψαντες οι Τούρκοι έφερον ως τρόπαιον εις Ηράκλειον.
Χουδέτσι κώμη έξωθεν της οποίας αναβλύζει πηγή αφθόνου ύδατος, εξ ής υδρεύεται και η κώμη Αγ. Βασίλειος.
Κολομόδι αύτοθι οι Τούρκοι της Μεσαράς τον Ιανουάριον του 1897 διερχόμενοι τα χωριά Αγ. Βασίλειον, Κοίλους και Χουδέτσι πορευόμενοι προς Ηράκλειον προσεβλήθησαν υπό χριστιανών και εφονεύθησαν πολλοί ,τας δ’ αποσκευάς και ποίμνια αυτών ελαφυραγώγησαν. Τούτο εγένετο αφορμή της εβν Ηρακλέιω σφαγής των χριστιανών ήτις θεωρείται και η αιτίαα του σημερινού καθεστώτος, διότι εφονεύθη και Αγγλικός στρατός. Ακολούθως επήλθεν η επέμβασις των δυνάμεων. Την επομένην δε της σφαγής εγένετο φονικοτάατη μάχη ειις Κολομόδι.
Λύκστος ή Λυκάστιον Έκειτο εν τοις μεσημβρινοίς της Κνωσίας χωρα; Μνεία δε αυτής κάνει ο ¨Ομηρος ονοπμάζοντας την αργινόεντα Λύκαστον εν τω καταλόγω των νεών (πλοίων), εξ ου συνάγεται από παλιά, λαβούσα το όνομα εκ του ομωνύμου βασιλέως εξ ης και λυκάστιαι αρβίδες υποδήματα υψηλά και χρήσιμα εις θήραν (κυνήγι) και δρόμων, ύστερα περιελήφθη εις των Ρικαίων περιοχή επί της γενικής των πολιτειών της Κρήτης διαταραχής απεσπάσθη υπό των κνωσίων και καταστραφείσα έμεινεν έρημος Η θέσις αυτής ήταν μεταξύ των βραχιόνων του ποταμού πλατυπέραμα από τα ερείπια του κανλί- Καστέλι εάν δε κατέχει την θέσιν αυτήν το χωρίον Αστρίτσιον κείμενον επί των ερειπίων αρχαίας οικήσεως.
ΚΡΗΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ – Η ΑΝΑΤΟΛΚΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΓΥΡΩ ΣΤΟ 1900 ΚΑΤΑ ΤΟ ΛΟΧΑΓΟ ΝΟΥΧΑΚΗ «ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008»
ΣΕΛΙΔΕΣ178-179.
ΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ
Χρόνια πολλά και η Παναγιά το νου σου να φωτίζει
κι ότι σου θέλει η καρδιά ο Θιος να στο χαρίζει (Μ)
Η Παναγιά η Παριανή κι η Παναγιά η Κανάλα
να σου χαρίζει την υγειά και μια καλή δασκάλα (Μ)
Στην Παναγία δώσανε χίλιες επωνυμίες
τόσες και σε να ικανοποιηθούν χαρές κι επιθυμίες.*(Μ)
Δεκαπενταύγουστου γιορτή και ας δίνει η Παναγία
Υγεία αγάπη και χαρά και κάθε ευτυχία (Ρ)
Ένα αστέρι χύθηκε κι έκαμα την ευχή μου
Να ‘σαι καλά να ευτυχείς να φέγγεις στη ζωή μου.(Μ)
Ό,τι καμες στη μάνα μου ο Θιος να σου το δώσει
γιατί δεν ημπορεί στη γης κιανείς να σου το δώσει.(Μ)
Δώρο μισθό και όνειρα τα βάλαν σε μαγκάνι
μα ο κόσμος ην Ανάσταση και φέτος θα την κάνει.(Μ)
Όσες ευχές αυθόρμητα οι άλλοι θα σου πούνε
εγώ απλά σου εύχομαι αληθινές να βγούνε
Πριχού χαλάσουν οι καιροί η ρακή στην Κρήτη
ήταν αγάπης ασπασμός στου κρητικού το σπίτι.
Όσες χιλιάδες γιγαμπάιτς έχω κατεβασμένα
τόσα να έχεις φίλε μου χρόνια ευτυχισμένα. (Ρ)
Δεκαπενταύγουστου γιορτή κι ας δίνει η Παναγία
σε όλους σας η χάρη της χαρά και ευτυχία (Ρ)
Ο ήλιος με τη δύση του τη γη τη σκοτεινιάζει
μα έχω ‘γω τη λάμψη σου γι αυτό και δε με νοιάζει(Μ)
Αν κολυμπάς δροσίζεσαι αν τρως καλά να πάθεις
κι ανε κοιμάσαι όνειρά αληθινά να πλάθεις (Μ)
Ανάθεμά τα για κορμιά που βγαίνουνε στο δρόμο
και να φορούν και τα κοντά που φτάνουνε στον ώμο (Ρ
Χορταίνει το ματάκι σου να βλέπεις κολαράκια
μα δε μπορείς όπως το θες ν’ απλώσεις τα χεράκια (Μ)
Στην κάψα του καλοκαιριού που ψήνονται και οι πέτρες
ψήνονται και οι γκόμενες και τρώμε και κουφέτες (Μ)
Από την ώρα που ‘φτασα στο πατρικό μου σπίτι
ούτε τον κώλο μου ‘κατσα και μού ‘βγηκε κι η πίστη (Μ)
Φεύγουμε σχεδόν καλά και πάμε στο χωριό μας
σ’ ευχαριστούμε από καρδιάς και σε φιλούμ’ οι δυο μας (Μ)
Η πρώτη μέρα στη δουλειά φαίνεται σαν αιώνας
είν’ η ζωή αγόρι μου επίπονος αγώνας (Μ)
Δεν έχω άιρ- κοντίσιον και μ’ έχει πιάσει η κλάψα
Όφου δεν τηνε νταγιαντώ ετούτηνε την κάψα (Ρ)
Στην αγκαλιά σου βάλε με … σε προκαλώ για λίγο
Να δεις μετά πως δε θα θες ούτε και συ να φύγω (Ρ)
Τσουγκρίζω με το νου τα’ αβγό κάθε ανθρώπου μόνου
Χριστός Ανέστη από καρδιάς υγεία και του χρόνου (Ρ)
Η λάμψη πού ‘χει τ’ άγιο φως να ντύσει τη ζωή σας
Να μη γνωρίσει της φθοράς το κρύο ή ψυχή σας (Ρ)
Στο Γολγοθά της χώρας μας ο δρόμος πού να βγάνει…
για ένα λαό που λαχταρά ανάσταση να κάνει (Ρ)
Θεέ μου εσύ που έφτιαξες τη γη σε μια βδομάδα μόνο
στην αγκαλιά της βάλε με κι ας κάνεις ένα χρόνο (Ρ)
Πεσμένο είναι το ζάχαρο γι αυτό καιρό μη χάνεις
πάνω στα χείλη φίλαμε κι αμέσως θα με γιάνεις (Ρ_Μ)
να κάνεις με τα χέρια σου προσεχτικές κινήσεις
γιατί ‘ναι η σκέψη μου κοντά και θα μου τη χτυπήσεις (Ρ)
Ντουχιουντισμένο ξύπνημα στης θάλασσας το σπίτι
καταραμένο πρωινό αλάργο από την Κρήτη (Ρ)
Ένα ζητώ απ’ τ’ όνειρο τα μάθια μου πριν κλείσω
σε ότι αλήθεια αγαπώ να με γυρίσει πίσω (Ρ)
Μικρό μου αστέρι μη χαθείς με τα’ άστρα κάθε βράδυ
κάθε αυγή να κρύβεσαι μες στο δικό μου χάδι*(Ρ)
Αν θέλει ο ήλιος να χαλά να σβήνει τη μορφή σου
στην αγκαλιά μου αστέρι μου θ’ ανάβεις το κορμί σου (Ρ)