facebook twitter youtube googleplus
on/off

PelasgiaFolklore: Carnival of Pelasgia

Οι Αποκριές σ’ όλο τον κόσμο είναι περίοδος χαράς και διασκέδασης. Στις αποκριάτικες εκδηλώσεις που στοχεύουν να προκαλέσουν την ευθυμία κυρίαρχη θέση κατέχουν ο χορός και το τραγούδι. Σε τοπικό επίπεδο οι φωτιές κι ο χορός κατά τη διάρκεια του Τριωδίου ήταν από τα χαρακτηριστικότερα τοπικά έθιμα, που διατηρήθηκαν με μεγάλη ζωηρότητα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Ενώ σ’ άλλες ελληνικές περιοχές άναβαν ή ανάβουν ακόμα φωτιές και χορεύουν γύρω απ’ αυτές μόνο μία ημέρα, όπως σε πολλά μέρη το βράδυ της παραμονής της γιορτής του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (24 Ιουνίου) ή αλλού την Πρωτοχρονιά ή την Καθαρή Δευτέρα κ.λ.π.. Στην Πελασγία οι φωτιές και σχετικές αποκριάτικες εκδηλώσεις διαρκούσαν γύρω στις είκοσι ημέρες.

Από την ημέρα που άρχιζε το Τριώδιο (Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου) μέχρι την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς κάθε βράδυ οι κάτοικοι άναβαν φωτιές σε διάφορα σημεία της Κωμόπολης, «κατά γειτονιές». Αρκούσε ένα σταυροδρόμι ή ένα ευρύχωρο μέρος για να φιλοξενήσει το βράδυ τη φωτιά με όσους κατοικούσαν κοντά σ’ αυτή. Για το άναμμα της φωτιάς επιστρατεύονταν την ημέρα τα γειτονόπαιδα για να κόψουν και να συγκεντρώσουν στο καθορισμένο σημείο της γειτονιάς τα «κλαριά», κυρίως πουρνάρια και λιόκλαρα, που ήταν άφθονα στην περιοχή.

Οι φωτιές στις γειτονιές άναβαν δυο ώρες περίπου μετά τη δύση του ήλιου. Αν παρατηρούσε κανένας την Πελασγία από ψηλά εκείνη τη στιγμή, θα του φαινόταν ότι είχε παραδοθεί ολόκληρη στις φλόγες. Σε λίγο οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν στη φωτιά που βρισκόταν κοντά στα σπίτια τους. Στην αρχή πηδούσαν για λίγο πάνω από τη φωτιά και στη συνέχεια ακολουθούσε η κύρια διασκέδαση με τα αποκριάτικα τραγούδια και το χορό γύρω από τη φωτιά. Η παρουσία ορισμένων μεταμφιεσμένων κατοίκων, των μασκαράδων, έδινε μεγαλύτερο κέφι στο χορό. Οι χαρούμενες αυτές εκδηλώσεις διαρκούσαν μέχρι τα μεσάνυχτα και τις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς ως τα ξημερώματα.

Το άναμμα της φωτιάς κατά την περίοδο της αποκριάς, όπως υποστηρίζει η Λαογραφία, στηρίζεται στη μαγική δύναμη της φωτιάς κι έχει σχέση με τη μετάβαση από τη χειμωνιάτικη στην ανοιξιάτικη περίοδο. Η φωτιά, όπως πίστευαν παλιά, έδιωχνε τα βλαπτικά πνεύματα και γινόταν έτσι ένα είδος κάθαρσης ενόψει της νέας παραγωγικής περιόδου, γιατί οι αποκριές συμπίπτουν με το τέλος του Χειμώνα και την αρχή της Άνοιξης, όπου η φύση αναζωογονείται και ανασταίνεται. Ακόμα και το πήδημα της φωτιάς από τους συγκεντρωμένους είχε συμβολικό χαρακτήρα. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι όλα τα κακά και δυσάρεστα, καθώς καίονται, από τη φωτιά, εξαφανίζονται και δίνουν τη θέση τους σε άλλα ευχάριστα γεγονότα. Κατά τα τελευταία χρόνια έγινε μια προσπάθεια από τον Εκπολιτιστικό και Επιμορφωτικό Σύλλογο Πελασγίας για αναβίωση του εθίμου που είχε συγκινήσει και ψυχαγωγήσει παλιότερα τόσες γενιές. Τα μέλη του Συλλόγου κάθε χρόνο στην πλατεία των Αγίων Αποστόλων ανάβουν μια μεγάλη φωτιά, μόνο όμως ένα βράδυ, συνήθως στο μέσο της αποκριάς. Τη φωτιά συμπληρώνει ο χορός από τους συγκεντρωμένους κατοίκους και ξανακούγονται τα παλιά αποκριάτικα τραγούδια, καθώς τραγουδιούνται απ’ όλους τους άνδρες και γυναίκες που βρίσκονται γύρω από τη φωτιά. Μεγάλη επιτυχία γνώρισε και η διοργάνωση από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο της «παρέλασης του Καρναβαλιού» στο κεντρικό δρόμο της Κωμόπολης που γίνεται από το 1980 την τελευταία Κυριακή της αποκριάς. Παρελαύνουν διάφορα σατιρικά άρματα και στη συνέχεια γίνεται το κάψιμο του Καρνάβαλου στην Τραγάνα μπροστά από το γήπεδο ποδοσφαίρου. Ακολουθεί στην κεντρική πλατεία πραγματικό ξεφάντωμα από χορό. Τις ευχάριστες αυτές εκδηλώσεις παρακολουθούν πολλοί κάτοικοι όχι μόνο από την Πελασγία αλλά κι από τα γύρω χωριά.

Οι αποκριάτικες γενικά εκδηλώσεις (μεταμφιέσεις, χοροί, σατιρικά τραγούδια κλπ.) έχουν τις ρίζες τους στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές, που είχαν σχέση με τις εναλλαγές των φυσικών φαινομένων, όπως του λήθαργου και της αναζωογόνησης της φύσης, συμβολίζουν με άλλα λόγια το διαρκή κύκλο του μαρασμού και της αναγέννησης της φύσης. Στις γιορτές αυτές κατά την αρχαιότητα στην Αττική άνδρες, γυναίκες, παιδιά, γέροι, μεθυσμένοι και μασκαρεμένοι ξεχύνονταν στους δρόμους, χορεύοντας και τραγουδώντας κυρίως για τη ζωή του θεού Διόνυσου, καθώς και άλλα αυτοσχέδια τραγούδια εύθυμα και σατιρικά.

Και στις σύγχρονες τοπικές αποκριάτικες εκδηλώσεις ιδιαίτερη σημασία είχαν τα τραγούδια που έλεγαν με το στόμα οι άνθρωποι, καθώς χόρευαν ή στέκονταν γύρω από τη φωτιά. Τα περισσότερα ήταν προσαρμοσμένα στο αποκριάτικο πνεύμα, άλλα εξέφραζαν τους πόθους των κατοίκων μιας κλειστής επαρχιακής κοινωνίας και ορισμένα τραγουδιόνταν αποκλειστικά στην περιοχή. Πολλά έμοιαζαν με τα δημοτικά τραγούδια ή ήταν παραλλαγές τους και αρκετά είχαν καθαρά σατιρικό περιεχόμενο. Σε μερικά κωμικά τραγούδια οι χορευτές έκαναν και διάφορες μιμητικές κινήσεις, ώστε το κέφι και το γέλιο να είναι άφθονο.

Σήμερα γίνονται πολλές εκδηλώσεις σε όλα τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου της Πελασγίας, όπως άναμμα φωτιάς σε όλες τις κεντρικές πλατείες των Δ.Δ. Γλέντια με ζωντανές ορχήστρες έως το πρωί που συνοδεύονται με φαγοπότι, και με αποκορύφωση το Καρναβάλι την Κυριακή της Αποκριάς και τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα στην Παραλία της Πελασγίας, στη θέση Άγιος Γεώργιος, όπου ο Δήμος προσφέρει παραδοσιακή φασολάδα, χαλβά, και τουρσί.

Write your comment.