Το Σάββατο 7 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου “Η Απείρανθος Νάξου μέσα απ’ τα τραγούδια του λαού της” του Στεφάνου Μ. Πολυκρέτη στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Γαλατσίου (Ιπποκράτους και Αρχιμήδους). Στην εκδήλωση μίλησαν, παρουσιάζοντας το βιβλίο, οι καθηγητές του πανεπιστημίου Αθηνών, Μιχάλης Μερακλής και Λένα Πολίτου-Μαρμαρινού, ο φιλόλογος-συγγραφέας, Κώστας Γανωτής αλλά και ο ίδιος ο συγγραφέας. Το βιολί του παπα-Γιώργη Γανωτή, το λαούτο του Δημήτρη Ν. Χατζηπέτρου και οι φωνές της Μαρίας Αναματερού και της δεκαμελούς χορωδίαςτου Απεραθίτικου Συλλόγου πλημμύρισαν την αίθουσα με σκοπούς και τραγούδια απ’ τ’ Απεράθου, ενώ στίχους από τα περιεχόμενα διάβασαν η Σεβαστή Ν. Αυγερινού και ο Αντώνης Ν. Φραγκίσκος. Ακολούθησε κέρασμα με απεραθίτικα εδέσματα και κρασόρακα.

Το βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα δίνει νέα διάσταση στο απεραθίτικο λαϊκό τραγούδι αφού το συνδέει με την αρχαία λυρική ποίηση και μουσική. Ο συγγραφέας του, Στέφανος Μαρθαίου Πολυκρέτης, γιατρός, φιλόλογος μα πάνω απ’ όλα ποιητής αποκρυπτογράφησε στα διαμάντια της λαϊκής μούσας του Χωριού στοιχεία από το ίδιο απολλώνιο φως που διέπνεε τους αρχαίους Έλληνες.

Τραγούδια για την αγάπη, τη χαρά, το γάμο, τα ήθη και τα έθιμα του Χωριού, τη φύση του που με τόση ευκολία εκφέρονται από τους συγχωριανούς μας σμίγουν με στίχους για την εργασία του ζευγά, της βοσκοσύνης, των ασμυριγλάδων, της κρεβαταριάς και τέλος με τους καημούς και τις λύπες των Απεραθίτων, όπως η ξενιτειά, η νοσταλγία για τη γενέθλια γη, ο πόνος των κληρωτών και ασφαλώς τα μοιρολόγια, σ’ έναν τόμο που καταγράφει, ταξινομεί και διασώζει με συστηματικό τρόπο τα στολίδια της παράδοσής μας.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Στο βιβλίο γίνεται λόγος τόσο για την αρχαία ελληνική λυρική ποίηση όσο και για τη μουσική παράδοση των αρχαίων προγόνων μας, οι οποίοι φώτισαν το νου και το πνεύμα τους με το ίδιο απολλώνιο φως που φώτισε και τους Απεραθίτες, πλάτυναν τους ορίζοντες της ψυχής τους στα ίδια ουρανοπέλαγα μ’ εκείνους, οι ίδιες χαρμολύπες ανέβασαν το τραγούδι και το μέλος στα χείλη τους.

Γι’ αυτό και το φάσμα της θεματογραφίας της λαϊκής μούσας της Απειράνθου προσιδιάζει στο αντίστοιχο της αρχαίας ελληνικής λυρικής ποιήσεως.

Ακούγοντας κανείς τους αρχαίους να ομιλούν για τις χαρές και τις ανησυχίες τους, είναι σαν ν’ ακούει τους Απεραθίτες να τραγουδούν τα τραγούδια τους. Δείγματα ταύτισης του απεραθίτικου λυρικού λόγου με εκείνον των αρχαίων προγόνων μας, παρατίθενται αρκετά στο πρώτο και στο δεύτερο μέρος του τόμου.

Το βιβλίο περιέχει:

Ι. Τραγούδια που αναφέρονται σε όλο το φάσμα της αγάπης, στο γάμο, στις πατινάδες, στον αυτοσχεδιασμό, στους σκοπούς του χωριού, στα παραδοσιακά όργανα και στο χορό.

ΙΙ. Τραγούδια που αναφέρονται στη θεοσέβεια των παλαιών ανθρώπων του χωριού: στους αγίους, στα ξωκκλήσια, στο θυμιάτισμα, στ’ αναμμένο καντήλι, στο εικονοστάσι.

III. Τραγούδια που ηθογραφούν τη λαλά, τον πάππο, τον πολυφαμελίτη πατέρα, την απεραθίτισσα μάνα, την απεραθιτοπούλα κόρη, το παιδί.

IV. Τραγούδια που αναφέρονται στις ενασχολήσεις των γυναικών του χωριού: πλύση στον ποταμό, ζύμωμα, φούρνισμα, ύφανση στην κρεβαταριά, στο θερισμό…

V. Στους χρόνους του ζευγά: το κιούδος των φυτών, το κέντρισμα (μπόλιασμα) των δέντρων, όργωμα, θερισμός, αλώνισμα, λίχνισμα, ντριμόνισμα, άλεσμα, λιομάζωμα, φάμπρικα, τριατόροι, τρύγος, χατζανέματα, σόδειασμα…

VI. Τραγούδια που αναφέρονται στη βοσκοσύνη, στους κουδουνοτεχνίτες, στη γιορτή τση Πληθερής, στη μάντρα, στο μιτάτο.

VII. Τραγούδια των κληρωτών.

VIII. Των σμυριγλάδων.

IΧ. Της ξενητειάς.

Χ. Του νόστου.

XI. Της φευγάτης ζωής της παλιάς Απειράνθου.

XII. Απεραθίτικα μοιρολόγια.

XIII. Τραγούδια που αναφέρονται στα κατοικίδια του χωριού, στα πουλιά, στα μελίσσια.

XIV. Τραγούδια που υμνούν τη φύση της Απειράνθου: ανατολή, λιόγερμα, άνοιξη, δέντρα, θάμνους, ρυάκουδοι, θάλασσα.

XV. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου: ομοιότητες και παραλληλισμοί της ποιητικής και μουσικής έκφρασης των αρχαίων Ελλήνων με εκείνης της Απειράνθου.

Βιογραφικό του συγγραφέα

Ο Στέφανος Πολυκρέτης του Ματθαίου γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου. Είναι o μικρότερος ανάμεσα σε 4 αδέλφια που τα μεγάλωσε η λαλά τους επειδή είχαν ορφανέψει από πατέρα και η μητέρα τους είχε ξενητευτεί δουλεύοντας ως παραμάνα στην Αθήνα για να τα ζήσει.

Η πρώτη δεκαετία της ζωής του συγγραφέα συνδέεται με τη γενέτειρά του Απείρανθο, στους βοσκοτόπους, στις ρεματιές και στα χάλαρα της οποίας έβοσκε το μικρό του κοπάδι μέχρι την ηλικία των ένδεκα ετών. Η φτώχεια ανάγκασε τα τέσσερα ορφανά να ξενητευτούν. Ο Στέφανος φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του ορφανοτροφείου της Βουλιαγμένης, εργαζόμενος την ημέρα σε τυπογραφεία και τέλειωσε τις εγκύκλιες σπουδές του σε νυχτερινά γυμνάσια της Αθήνας.

Υπηρέτησε στην Προκάλυψη ως έφεδρος ανθυπολοχαγός επί διετία απ’ όπου έλαβε έπαινο του Γ΄ Σώματος Στρατού. Ακολούθως σπούδασε Κλασική Φιλολογία και εργάστηκε ως καθηγητής φιλόλογος σε γυμνάσια της επαρχίας επί εξαετία και σε νυχτερινά γυμνάσια και λύκεια της πρωτεύουσας επί 20 χρόνια. Στο διάστημα αυτό αξιοποίησε τον ελεύθερο χρόνο της ημέρας φοιτώντας στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών. Έλαβε την ειδικότητα του παθολόγου την οποίαν ασκεί ως σήμερα. Είναι έγγαμος και πατέρας τριών παιδιών.

Από το 1965 μέχρι σήμερα δημοσιεύει πεζά και ποιητικά του κείμενα σε περιοδικά και εφημερίδες. Έχει γράψει αρκετές μελέτες και έχει έτοιμες ένδεκα ποιητικές συλλογές τις οποίες προτίθεται να εκδόσει στο προσεχές μέλλον.

Στον αδελφό μου Στέφανο*

Καλότυχα αν και χρόνια αγνοημένα
ξαναευωδιάζουν σπάνια λουλούδια
τ’ Απεραθιού παιδιά, παλιά τραγούδια,
με τη δική σου αγάπη αναστημένα.

«Κέραμοι, λίθοι ατάκτως ερριμένα»
δίχως στέγη αχάιδευτ’ αγγελούδια
τα πήρες μ’ ακροδάχτυλα βελούδια
και τά ’βαλες σε τόμο ένα προς ένα.

Κι έτσι πια μαζεμένα όλα με τάξη
με τρυφεράδα κι επιστημοσύνη
σε πύργο από χρυσάφι και μετάξι
τα στέγασες και μεις μ’ ευγνωμοσύνη
ευχόμαστε να τα χιλιάσεις τα έτη
Στέφανε γιε του Ματθαίου Πολυκρέτη.

*Το σονέτο γράφτηκε από τον αδελφό του συγγραφέα Σταύρο (Σταυρή του Μαρθαίου) με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου. Αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα “Τ’ Απεράθου” φύλλο 189, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008.