Στους πρόποδες του όρους Γκορίλα, με θέα τον ομώνυμο κάμπο, και με συνολικό πληθυσμό που μαζί με τα γύρω χωριά φτάνει τους 10.000 κατοίκους, η Παραμυθιά είναι μία πόλη με έντονη κινητικότητα και σημαντική ιστορία, καθώς στο παρελθόν υπήρξε μεγάλο εμπορικό και πνευματικό κέντρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια αλληλοδιαδοχικών οικισμών Πελασγικής, Ελληνικής Ρωμαϊκής αλλά και Βυζαντινής εποχής. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, στο μεγαλύτερο μέρος του δήμου κατοικούσε το φύλο των Ελεατών Θεσπρωτών το οποίο είχε παρουσιάσει μεγάλη ακμή κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Σήμερα, αποτελεί μία ήσυχη κωμόπολη, κέντρο της ευρύτερης περιοχής ενώ η ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού έχει συμβάλλει σημαντικά ώστε να αλλάξει η εικόνα της πόλης. Μεταξύ άλλων ξεχωριστή εκδήλωση για την πόλη είναι η εμποροπανήγυρη που ονομάζεται «Λάμποβος» και πραγματοποιείται μία φορά το χρόνο, την πρώτη εβδομάδα του Οκτώβρη.
Άγιος Δονάτος Παραμυθιάς
Πολιούχος της πόλης αλλά και ολόκληρης της επαρχίας Σουλίου, ο Άγιος Δονάτος, είναι όνομα που συναντάται κατά κόρον στην ευρύτερη περιοχή όπως και το όνομα Αηδόνης που αποτελεί σύντμηση των λέξεων Άγιος και Δονάτος. Μέσα στον πέτρινο ναό φυλάσσεται τμήμα των λειψάνων του Αγίου.
Ο Άγιος Δονάτος έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Μέγα Θεοδόσιου και διετέλεσε επίσκοπος της πόλης Ευροίας, μίας εκ των 12 πόλεων της Ηπείρου. Γεννήθηκε το 310 και πέθανε το 387. Μεγάλη ήταν η βοήθεια του προς τους φτωχούς και του αδυνάτους. Σήμερα ο Άγιος γιορτάζεται στις 30 Απριλίου, όπου είναι και επίσημη αργία για την Παραμυθιά.
Δημοτικό Σχολείο
Χτισμένο το 1937 με την παραδοσιακή κόκκινη πέτρα, το δημοτικό σχολείο της Παραμυθιάς αποτελεί «κόσμημα» στο κέντρο της πόλης. Χωρίς να θυμίζει σε τίποτα την αρχιτεκτονική των σημερινών σχολείων, είναι ένα τα σημεία κατατεθέντα της πόλης και σίγουρα «τραβάει» το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών της πόλης.
Η κατασκευή του χρηματοδοτήθηκε ολοκληρωτικά από τον Σωτήριο Βούλγαρη του γνωστού οίκου κοσμημάτων Bulgari, ο οποίος και έλκει την καταγωγή του από την περιοχή. Σήμερα, 80 χρόνια μετά την κατασκευή του και σύμφωνα με πληροφορίες οι απόγονοι του Βούλγαρη έχουν δηλώσει την θέλησή τους να χρηματοδοτήσουν την ανακαίνιση του κτιρίου, με τον όρο ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί ως σχολείο.
Ρολόι Παραμυθιάς
Πρόκειται για το ιστορικό ρολόι της Παραμυθιάς το οποίο είναι κατασκευασμένο και λειτουργεί με τη μέθοδο της τριχιάς και των βαριδίων. Το ρολόι για να λειτουργήσει κουρδίζεται καθημερινά από τον κ. Χρήστο Κότσια ή από την κόρη του Κατερίνα, μαθήτρια β` τάξης του λυκείου, που είναι και οι μόνοι που γνωρίζουν τον τρόπο. «Έμαθα να κουρδίζω το ρολόι από το θείο μου ο οποίος έκανε αυτή τη δουλειά» θα πει ο κ. Κότσιας ενώ η κόρη του συνηθίζει και αυτή να έρχεται εδώ όταν ο πατέρας της δεν έχει τον απαιτούμενο χρόνο.
Το ρολόι αυτό κατασκευάστηκε το 1715, από τον Opus Credum De Poliz, ενώ όταν επί τουρκοκρατίας το μετέφεραν στα Ιωάννινα δεν κατάφεραν να το συναρμολογήσουν σωστά ώστε να δουλέψει και τότε με διαταγή του Πασά το επανέφεραν στην Παραμυθιά.
Σήμερα ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος ενώ θα μπορούσε να αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη καθώς η ιστορικότητά του αλλά και η αναγνωρισιμότητά του είναι μεγάλη.
Κούλια
Πρόκειται για ενετικό φρούριο, που λειτούργησε και ως παρατηρητήριο, στη Βόρεια πλευρά της Παραμυθιάς, το οποίο προς το παρόν δεν είναι επισκέψιμο καθώς γίνονται εργασίες συντήρησης.
Είναι κτίσμα της εποχής των Ενετών ενώ όλη η κατασκευή είναι από πέτρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτούργησε και ως κατοικία του Αλί Πασά.Πριν την αναπαλαίωση υπήρχαν δύο ελιές στη στέγη και σύμφωνα με την παράδοση συμβόλιζαν τους 2 παγκόσμιους πολέμους. Σήμερα έχει ήδη δημοπρατηθεί η δημιουργία πλακόστρωτου το οποίο θα ενώνει την Κούλια με το κάστρο της πόλης.
Μεγάλη εκκλησία
Χτισμένη το 13ο αι. η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αποτελεί ίσως ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία της Παραμυθιάς. Η εκκλησία έχει ψηφιδωτά τα οποία όμως καλύφθηκαν για να προστατευθούν την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά και κατά τον Β` παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα γίνεται προσπάθεια ώστε να εμφανιστούν και πάλι. Ο ναός είναι κοιμητηριακός ενώ μέχρι το 1960 ήταν ο μητροπολιτικός ναός. Στο ναό αυτό έχουν φιλοξενηθεί για ένα διάστημα και τα λείψανα του Αγίου Σπυρίδωνα που σήμερα βρίσκονται στην Κέρκυρα.
Κάστρο Παραμυθιάς
Γνωστό και ως το Κάστρο του Αγίου Δονάτου, βρίσκεται ακριβώς πάνω από την Παραμυθιά, στους πρόποδες του όρους Γκορίλα, με μαγευτική θέα τόσο προς τον οικισμό όσο και προς τον κάμπο που φτάνει μέχρι τον Αχέρωντα. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το κάστρο κατασκευάστηκε σε τρεις φάσεις. Η πρώτη είναι την περίοδο των ελληνιστικών χρόνων, η δεύτερη στους Βυζαντινού χρόνους ενώ σημαντικές κατασκευαστικές παρεμβάσεις σημειώθηκαν την περίοδο της τουρκοκρατίας. Αρχικά το κάστρο αυτό χτίστηκε από τον Ιουστινιανό με στόχο την προστασία των κατοίκων. Για να φτάσετε στο κάστρο πρέπει να κινηθείτε στο δρόμο που ξεκινάει από την Παραμυθιά και οδηγεί προς τα Ιωάννινα. Λίγο πριν φτάσετε στην κορυφή υπάρχει ένας χωμάτινος δρόμος που στρίβει δεξιά. Στην αρχή είναι καλός ωστόσο στην πορεία απαιτείται λίγη παραπάνω προσοχή. Παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα να φτάσετε στο κάστρο αν περάσετε από την περιοχή όπου βρίσκονται τα εγκαταλελειμμένα κτίρια των κατασκηνώσεων.
Ιστορικό Αρχείο
Με στόχο την τον εντοπισμό, τη διάσωση αλλά και την αξιοποίηση του αρχειακού υλικού λειτουργεί στην Παραμυθιά ειδική υπηρεσία του υπουργείου παιδείας. Το ιστορικό αρχείο διαθέτει υλικό από το 1860 μέχρι και τις μέρες μας, το οποίο και αφορά στην ιστορία του εμπορίου και της εκπαίδευσης. Στον σύγχρονο χώρο που στεγάζεται η υπηρεσία πραγματοποιούνται επισκέψεις σχολείων όπου οι μαθητές ενημερώνονται για τη σημασία του αρχειακού υλικού. Παράλληλα εδώ δίνεται πολύτιμο υλικό σε ερευνητές ενώ υπάρχει και αναγνωστήριο.
Μπορείτε να επισκεφτείτε το ιστορικό αρχείο από Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 9:00 το πρωί μέχρι τη 1:00 το μεσημέρι. Τηλ. Επικοινωνίας: 26660 22712
Διαδρομή
Παραμυθιά – Μόρφη (Μορφάτι)
Το ενδιαφέρον στοιχείο αυτής της διαδρομής, είναι ότι σας δίνει τη δυνατότητα να δείτε τον κάμπο της Παραμυθιάς σε όλο του σχεδόν το μήκος, καθώς ο δρόμος αρχικά διασχίζει τον κάμπο και στη συνέχεια περνάει από την πλαγιά του βουνού. Ξεκινώντας από την Παραμυθιά, μπροστά από τον ιερό ναό της Παναγίας, κινείστε νότια και περνάτε πάνω από το γήπεδο και ακριβώς κάτω από τα σχολεία της πόλης. Στα 2,9 χλμ.από την έναρξη της διαδρομής συνεχίζετε ευθεία, ενώ αριστερά οδηγεί προς Γλυκή και τον ποταμό Αχέροντα. Συνεχίζοντας την πορεία σας μέσα στον κάμπο της Παραμυθιάς στα 4,7 χλμ.φτάνετε στο χωριό Ξηρόλοφος. Από εδώ περνάει ο ποταμός Κοκκυτός, γνωστός από την αρχαιότητα ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον παλιό οικισμό με το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής καμπαναριό αλλά και το ξωκλήσι της Παναγίας. Στα 7,6 χλμ.βρίσκεται η Κυρα Παναγιά και λίγο πιο κάτω το Καρβουνάρι. Πρόκειται για παραδοσιακά αγροτικά χωριά με ανάμεικτα στοιχεία παλαιότερης αλλά και σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Εδώ μπορείτε να σταματήσετε στον πλάτανο που βρίσκεται αριστερά στο Καρβουνάρι, ενώ λίγο πιο κάτω στα 9,6 της διαδρομής στη δεξιά πλευρά του δρόμου υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος ξεκούρασης. Ο δρόμος αρχίζει να κινείται ανηφορικά ενώ στο 12ο χλμ. έχετε πανοραμική θέα προς την Παραμυθιά. Στη συνέχεια περνάτε από σημεία που έχετε τη δυνατότητα να δείτε όλο τον κάμπο της Παραμυθιάς μέχρι το σημείο που περνάει ο ποταμός Αχέροντας. Στη συνέχεια θα φτάσετε έξω από το χωριό Σπαθαραίοι και σε2,5 χλμ. θα φτάσετε στο χωριό Μόρφι ή άλλιως Μορφάτι. Αν συνεχίσετε ευθεία θα βγείτε στην εθνική οδό δεξιά προς Ηγουμενίτσα και αριστερά προς Πρέβεζα.
Μονοπάτι
Απογ. Αλεξιπτώτων Πλαγιάς (Πάνω Καρυώτι) – Σπηλιά Αγ. Αρσενίου.
Σε απόσταση 4 χλμ.κακοτράχαλου χωματόδρομου βόρεια του κάστρου της αρχαίας Ελέας ή 3 χλμ.το ίδιο άσχημου χωματόδρομου ανατολικά του χωριού Πάνω Καρυώτι βρίσκεται η Απογείωση Αλεξιπτώτου Πλαγιάς στην κορυφή μιας μεγάλης χαλικαριάς (υψόμετρο 830 μ.). Εδώ ασκούν το αεράθλημα τα μέλη του Ορειβατικού και Αεραθλητικού Συλλόγου Παραμυθιάς από το 1996 αδιαλείπτως αν και η μετάβαση με κοινό αυτοκίνητο είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη. Από εδώ ξεκινάει και το μονοπάτι που οδηγεί στη σπηλιά-σκήτη του Αγίου Αρσενίου(υψόμετρο 1200 μ). Το μονοπάτι είναι πιο δύσκολο από το προηγούμενο γιατί δεν είναι τόσο καθαρό και ευδιάκριτο. Είναι ανηφορικό με κατεύθυνση ανατολική χαραγμένο στο σύνολό του σε πετρώδες έδαφος. Υπολογίζεται ότι για την απόσταση αυτή, θα χρειαστείτε περίπου 2 ώρες. Μέσα στο σπήλαιο, βρίσκεται εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Αρσένιο καθώς λέγεται πως ασκήτεψε εδώ. Κάθε χρόνο στις αρχές του Μαΐου που εορτάζει ο Άγιος Αρσένιος ανεβαίνει εδώ επάνω ιερέας που λειτουργεί την εκκλησία και πλήθος πιστών πολλοί από τους οποίους κατασκηνώνουν και διανυκτερεύουν μέσα στη σπηλιά.
Το μεγαλείο της φύσης σε συνάρτηση με την κατάνυξη που αποπνέει το εκκλησάκι και την φανταστική θέα καθώς βρίσκεσαι σε ένα μπαλκόνι στα1200 μ.και βλέπεις μέχρι την Κέρκυρα, σε κάνουν να μην θέλεις να φύγεις από εκεί.
Είναι μοναδική εμπειρία και όποιος την ζήσει μια φορά δεν πρόκειται ποτέ να την ξεχάσει. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως εάν η πρόσβαση στην αρχή του μονοπατιού ήταν καλύτερη σίγουρα η επισκεψιμότητα θα πολλαπλασιαζόταν.
Χρόνος Περπατήματος: 2 ώρες
Βαθμός Δυσκολίας: Μέτριο
