Μοναστήρι  Γεννήσεως  Θεοτόκου  Σπινάσας

Στη  Νεράϊδα  σώζεται  ακόμα  σήμερα  ένα  από  τα  παλιότερα  μοναστήρια  των  Αγράφων, το  Μοναστήρι  Γεννήσεως  Θεοτόκου  Σπινάσας, που  βρίσκεται  στο  βόρειο  τμήμα  της  Κοινότητας  και  σε  απόσταση  3  χλμ. από  το  χωριό  της  Νεράϊδας.
Η  ίδρυση  της  σταυροπηγιακής  Μονής, της  οποίας  ο  σωζόμενος  ακόμα  σήμερα  Ι. Ν. αποτελούσε  το  καθολικό, τοποθετείται  στο  δεύτερο  μισό  του  16ου  αιώνα  δηλ. 1550 – 1600 μ. Χ.  περίπου. Ο  ναός  είναι  τρίκογχος, ξυλόστεγος  με  στοά  στη  δυτική  του  πλευρά  και  βρίσκεται  σε  μια  περιοχή  ωραιότατης  φυσικής  ομορφιάς.
Το  1600  ο  Πατριάρχης  της  Κωνσταντινούπολης  Ματθαίος  ο  Β’ έστειλε  σιγγίλιο  στην  Ι.  Μονή  Σπινάσας    με  το  οποίο  καθόριζε  τον  βίο  των  μοναχών  της. Σε  αυτό  μεταξύ  άλλων  αναφέρεται  πως  το  μοναστήρι  βρισκόταν: «…εν  χώρα  Σπινάσα…», στην  Επισκοπή  «Λιτζάς  και  Αγράφων».

Το  1608  ο  ναός  ανακαινίσθηκε  από  τον  ηγούμενο  Ιωαννίκιο  από  τα  Τρίκαλα, όπως  γράφει  λίθινη  επιγραφή, στην  ανατολική  πλευρά, στην  εξωτερική  κόγχη  του  ιερού  βήματος. Η  επιγραφή  αυτή  γράφει  μεταξύ  άλλων: «…ανοικοδόμησεν… πρό  μικρού… ο  καθηγούμενος  εν  ιερομονάχοις… Ιωαννίκιος… ο  μουσικός… μετά  και  των  λοιπών  μοναχών…».
Ο ναός  αγιογραφήθηκε  το  1651  από  τον  ζωγράφο  Ιωάννη  τον «ευτελή», με  δαπάνες  του  άρχοντα  Θεοδοσίου  Τζηοπέλη, όπως  γράφει  επιγραφή  στην  εσωτερική  δυτική  πλευρά  πάνω  από  την  είσοδο. Σε  τοιχογραφία  της  δυτικής  πλευράς  εικονίζεται  ο  κτήτωρ  Τζηοπέλης  να  κρατά  στα  χέρια  του  τον  Ι. Ναό. Εσωτερικά  διατηρούνται  ακόμα  σήμερα  πολλές  αγιογραφίες  σε  πολύ  καλή  κατάσταση.
Εδώ  γίνεται  στις  8  Σεπτεμβρίου  κάθε  χρόνο  το  τελευταίο  και  μεγαλύτερο  πανηγύρι  των  αγράφων  όπου  έρχονται  προσκυνητές  από  όλα  τα  χωριά  του άνω  ρού  του  Μέγδοβα.