Η Ιερά Μονή Βυτουμά στην Καλαμπάκα
Είναι κτισμένη, σε υψόμετρο περίπου 540 μ. και σε τοποθεσία που η αφθονία του υγρού στοιχείου, σε συνδυασμό με την πυκνή βλάστηση, δημιουργούν ένα μαγευτικό τοπίο. Ο λόγος, για την Ιερά Μονή Βυτουμά, το γυναικείο μοναστήρι που φέρει το όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στο μοναστήρι, σήμερα, εκτός από τα αναγκαία διακονήματα, που γίνονται για την εύρυθμη και ομαλή λειτουργία της, έχει αναπτυχθεί και το εργόχειρο.
Πρόκειται για την κατασκευή υφαντών ιερών αμφίων, όπως και καλυμμάτων της αγίας Τραπέζης και ιερών σκευών. Παράλληλα, οι μοναχές έχουν αναπτύξει την τέχνη του κεντήματος, φτιάχνοντας κάθε λογής κεντήματα και χειροτεχνήματα.
Μάλιστα, σε προηγούμενα χρόνια λειτουργούσε Σχολή Χειροτεχνίας, με τριετή φοίτηση. Σ΄ αυτήν εκπαιδεύτηκαν αρκετές μοναχές στην υφαντική, κοπτική, ραπτική, το κέντημα και τα ικοκυρικά, όπως και ένα πλήθος μαθητριών.
Η Σχολή Χειροτεχνίας απέδωσε αξιέπαινα αποτελέσματα. Μόνο με την υφαντική έχουν εξυπηρετηθεί πάμπολλοι κληρικοί όπως και πολλοί I. Ναοί, τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες του εξωτερικού.
Για την Ιερά Μονή Βυτουμά και την ιστορία της δεν έχουν διασωθεί επίσημα γραπτά κείμενα. Όμως, τα τελευταία χρόνια, αναφέρουν στοιχεία της Μονής, παρουσιάσθηκε ένα σημαντικό ντοκουμέντο. Στον υπ΄ αριθ. 141 κώδικα της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως ή Μεγάλου Μετεώρου, που είναι αντίγραφο τού 17ου αιώνα, υπάρχει το κείμενο μιας επιγραφής. Ήταν γραμμένη πάνω από την έξοδο του Καθολικού, μέσα στο Ναό και σύμφωνα μ΄ αυτήν, το μοναστήρι κτίσθηκε το 12ο αιώνα. Σήμερα, δυστυχώς, η επιγραφή αυτή δεν υπάρχει.
Ο Ναός είναι όλος αγιογραφημένος, με έξοχες τοιχογραφίες. Οι περισσότερες διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Το τέμπλο πού υπήρχε άλλοτε, σήμερα δεν σώζεται. Το κατέστρεψε η φθορά του χρόνου. Αρκετές μικρές εικόνες του, της σειράς των αποστολικών και τα ωραιότατα βημόθυρα φυλάσσονται στο Μουσείο τής Ι. Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών.
Σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις, μία εικόνα της Παναγίας, που βρισκόταν στην Καλαμπάκα, κάποτε έφυγε από τη θέση της. Όλοι τότε ανησύχησαν και ξανοίχθηκαν για την ανεύρεση της. Δοκίμασαν μεγάλη έκπληξη όταν τη βρήκαν στο χώρο, πού είναι σήμερα το Μοναστήρι. Γεμάτοι χαρά την πήραν και την επανατοποθέτησαν στη θέση της.