Εκκλησίες

Το έτος 1911 ορίστηκε η ενορία «Η Κοίμησις της Θεοτόκου» και σ’ αυτή ανήκαν τα παρεκκλήσια α) Άγιος Νικόλαος β) Αγία Μαρίνα γ) Άγιος Ιωάννης δ) Άγιος Αθανάσιος ε) Άγιοι Ανάργυροι και Άγιος Γεώργιος. Ο Αν. Τσακόπουλος στην Πελοποννησιακή εγκυκλοπαίδεια σημειώνει ότι γύρω από το μεσαιωνικό φρούριο υπάρχουν πολυάριθμα ναΐδια βυζαντινά, τα οποία κατά την εγχώρια παράδοση ήταν άλλοτε 80. Απ’ αυτά μόλις των 15 διασώζονται ακόμη οι τοίχοι, ενώ σήμερα το 1962 δύο είναι ακέραια και σ’ αυτά ιερουργούν, των Αγίων Αναργύρων και του Αγίου Αθανασίου.

Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου: Είναι ο καθεδρικός κεντρικός ναός του χωριού, μονόχωρος με τρούλλο, συνεπτυγμένος σταυροειδής (Εικ. 2).

Για το ναό αυτό ο Λαμπάκης αναφέρει:  «Εν Αγιονόρι Κλεωνών επεσκέφθημεν την ενοριακήν εκκλησίαν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πλήρη αγιογραφιών ΙΕ – ΙΣΤ αιώνος, ας βαρβάρως οι εκεί τω 1873 δια νέων επισκευών ησχήμισαν. Ωσαύτως δ’ επεσκέφθημεν και τας περί το φρούριον πολλάς ηρειπωμένας εκκλησίας. Εν μια δε τούτων των εκκλησιών ανεύρομεν λόγου άξιον ορειχάλκινον Σταυρόν, ον εν τω Κώδικι του Μουσείου υπ’ αριθ. 1396 κατεχωρίσαμεν.» Αυτόν συνώδευε τον Αύγουστο του 1892 ο γιατρός Παν. Ρώτας και ο χάλκινος σταυρός βρέθηκε στο ερημοκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, που φυλάσσεται σήμερα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών (Τ.213)

Ο Ν.Δ. Καλογερόπουλος γράφει: «Εις το άκρον του χωρίου ευρίσκεται ο ναός αυτού, ικανώς μεγάλος, πλήρης τοιχογραφιών του ΙΣΤ΄ αιώνος. Εν δε τη αυλή του ναού μέγας αριθμός γλυπτών Βυζαντινής εποχής και τέχνης πάρα πολύ καλής.»

Πάνω από τη Δ. θύρα σώζεται ένα τμήμα της κτητορικής επιγραφής:

Ανηγέρθη [εκ βάθρων] και ανιστορήθη ο θείος και πάνσεπτος [ναός] της Θ(εοτόκου) ——- ρίσεω(ς).

Ο ναός πρέπει να ζωγραφίστηκε κατά τις αρχές του 18^ου αιώνα. Ο Τ. Γριτσόπουλος υποθέτει ότι δεν αποκλείεται ο ζωγράφος των τοιχογραφιών να είναι ο ιερεύς Ιωάννης Ρίτζης, ο οποίος το 1694 ζωγραφίζει τον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Στεφάνι.

Το 1982 αναφέρει η Επιμελήτρια Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ε. Τσοφοπούλου – Γκίνη τα εξής: «Ναός Κοίμησης Θεοτόκου. Στο σταυρεπίστεγο με τρούλο ναό της Παναγίας, στο κέντρο του χωριού, πραγματοποιήθηκαν με συνεργείο της Εφορείας μας και την οικονομική ενίσχυση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, εργασίες επισκευής της (στεγανοποίηση, ανακεράμωση) και στερέωσης του ενσωματωμένου στο δυτικό τοίχο κωδωνοστασίου. Στην Αγία τράπεζα υπάρχει ενδιαφέρουσα μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα με ανισοσκελή σταυρό κάτω από τόξο, πουλιά και ρόδακες εκατέρωθεν των κεραιών του.»

Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ι.Ναού (Σκούπας Δημήτριος και Παπαχρήστος Α. Δημήτριος με το 670/12.1.1875 συμβόλαιο του συμβ/φου Κλεωνών αγόρασαν για λογαριασμό της Εκκλησίας αντί 500 δρχ. από το Λουκαΐτη Γεώργιο, κάτοικο Αγιονορίου αγρούς καλλιεργήσιμους και μη στη θέση «Θοδωρή» 300 περίπου στρεμμάτων με όρια Α. με αγρό Τσεμπούρη Γ. Δημητρίου, Δ. με ρεύμα Μιγιού και Γλυστρού, Β. με αγρό Καλλιμάνη Δημητρίου και Ν. με σύραχον Κουβέλου.

Άγιος Αθανάσιος Νεκροταφείο: Ο κοιμητηριακός ναός του Αγιονορίου είναι μονόχωρο, ξαναχτισμένο, καμαροσκέπαστο κτήριο. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το μνημείο επικεντρώνεται στα υπολείμματα γραπτού διακόσμου που διατηρούνται στο χώρο του Ιερού Βήματος. Απεικονίζονται οι συλλειτουργούντες ιεράρχες (Γρηγόριος, Χρυσόστομος, Βασίλειος), έργο πιθανώς του 17^ου αιώνα, ο Άγγελος του Ευαγγελισμού, η Άκρα Ταπείνωση κλπ.

Εξωκκλήσια: Γύρω από το φρούριο σε ακτίνα 5-100 μ. βρίσκονται πολλές εκκλησίες, οι οποίες σήμερα είναι μερικώς ή τελείως ερειπωμένες:

1) Αγίων Αναργύρων. Σώζεται ακέραιος, είναι σταυρεπίστεγος με ένα μονόλοβο παράθυρο. Διατηρούνται οι περισσότερες τοιχογραφίες του Ιερού και ελάχιστες του κυρίως Ναού. Στην αψίδα υπάρχει ημικατεστραμμένη επιγραφή, η οποία διασώζει τη χρονολογία ανέγερσης του ναού (έτος 1323). Επειδή ο ναός παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα ιδίως στην κεράμωση της στέγης με αποτέλεσμα να κινδυνεύει ο σημαντικός τοιχογραφικός του διάκοσμος το 1980 συνεργείο της 6^ης Εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων με επικεφαλής τον αρχιτεχνίτη Ρ. Ξένο πραγματοποίησε τις αναγκαίες στερεωτικές εργασίες με την κατασκευή περιμετρικής δοκού (σενάζ) από οπλισμένο σκυρόδεμα και την τοποθέτηση πλέγματος στις καμάρες, αφού προηγούμενα καθαρίστηκαν από διάφορα περιττά μπάζα και αρμολογήθηκαν.

Τέλος επανατοποθετήθηκαν τα κεραμίδια, αφού αντικαταστάθηκαν όσα ήσαν φθαρμένα, αρμολογήθηκαν όλοι οι τοίχοι εξωτερικά, ανακατασκευάστηκε ο αναλημματικός τοίχος κατά μήκος της δυτικής πλευράς του ναού και γενικά διαμορφώθηκε ο περιβάλλων το ναό χώρος.

2) Αγίου Γεωργίου 3) Αγίου Μάρκου 4) Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων 5) Χρυσοπηγής 6) Αγίου Στεφάνου 7) Ζωοδόχου Πηγής 8) Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου; (Αγιάννης Ψηλός) 9) Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (Αγιάννης «Σκουφίτσα») 10) Αγίου Αθανασίου 11) Αγίου Αδριανού, 12) Αγίου Ανδρέα 13) Ταξιαρχών 14) Αγίου Δημητρίου 15) Αγίου Σοφρωνίου.

Σε ακτίνα 2.000 μ. από το φρούριο βρίσκονται ερειπωμένες ή πρόσφατα ανοικοδομημένες πάνω σε παλιά χαλάσματα: 1) Το καθολικό της Παλαιάς Μονής Φανερωμένης ένα περίπου χιλιόμετρο ανατολικά από το Καστράκι. 2) Παναγία 3) Άγιος Βλάσιος 4) Άγιος Δημήτριος 5) Αγία Βαρβάρα 6) Άγιος Νικόλαος ο οποίος έχει εντοιχισμένα μαρμάρινα κομμάτια 7) Άγιος Στέφανος 8) Άγιος Μάμας 9) Άγιος Βασίλειος 10) Άγιος Γεώργιος 11) Χαλασμένο κλησί (χαλασμένη εκκλησία).

Στα γύρω βουνά υπάρχουν η Αγία Μαρίνα 2 χλμ. ανατολικά του χωριού, ο Άγιος Ηλίας, νότια της κοιλάδας, ερειπωμένες, Άγιος Ιωάννης ένα χλμ. νότια του σημερινού χωριού, ακέραιος και με ίχνη τοιχογραφιών. Μεταξύ των κατοίκων Αγιονορίου και Λιμνών υπήρξε φιλονικία για το εξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η Ιερά Σύνοδος στις 21.10.1919 ανέφερε στο Υπουργείο Παιδείας «ότι η θέσις «Λακουβίτσι» επί της οποίας είναι εκτισμένον το εξωκκλήσιον Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος υπάγεται εις την επισκοπήν Κορινθίας». Το βόρειο μέρος υπαγόταν στην κοινότητα Αγιονορίου ενώ το νότιο στα όρια Λιμνών. Μετέπειτα οι κάτοικοι των Λιμνών στο νότιο μέρος έκτισαν το δικό τους Άγιο Ιωάννη.

Όνομα βιβλίου: Ο ΤΕΩΣ ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΩΝΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 19^ος  – 20^ός  Αιώνας

Συγγραφείς: Ξενοφών Ηλίας –Ζωή Ηλία

Τηλ. Παραγγελιών: 6946204409