Ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας γεννήθηκε το 1908 στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, όπου και έζησε τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του. Γόνος παλιάς και ιστορικής οικογένειας, μικρανεψιός του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, ανατράφηκε με ζωντανή ακόμα την παράδοση της ευποιίας αλλά και της βλάχικης καταγωγής του, διατηρώντας στενούς πάντα δεσμούς με τη γη, τη φύση και την ιδέα της Ελλάδας. Άνθρωπος του πνεύματος και της δράσης, συγγραφέας και πολιτικός, φιλότεχνος και οραματιστής, υπήρξε μια σημαντική φυσιογνωμία στη δημόσια ζωή της σύγχρονης Ελλάδας.
Δικηγόρος και οικονομολόγος στο επάγγελμα, ασχολήθηκε από νωρίς με τα κοινά και επί μισό αιώνα σχεδόν διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου του. Στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του, υπηρέτησε την πατρίδα τους ως Νομάρχης, Βουλευτής, Υφυπουργός και Υπουργός Εφοδιασμού, Οικονομίας και Γεωργίας. Από το 1956 ως το 1963 διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών, εκπροσωπώντας τη χώρα του στα κρίσιμα εθνικά θέματα αυτής της περιόδου. Στο διάστημα 1967-1973 αγωνίστηκε με νόμιμα και παράνομα μέσα για την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας και φυλακίστηκε για την δράση του αυτή. Μετά τη μεταπολίτευση ανέλαβε ως Υπουργός το ευαίσθητο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (1974-1981), επιτυγχάνοντας μέσα σε λίγα χρόνια το δύσκολο έργο της αναδιοργάνωσης και κάθαρσης των ενόπλων δυνάμεων. Αργότερα διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και το 1984 ανακηρύχτηκε Επίτιμος Πρόεδρος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας.
Το Ίδρυμα Ευαγγέλου Αβέρωφ-Τοσίτσα είναι ο νομικός φορέας στον οποίο ανήκει η Πινακοθήκη. Είναι κοινωφελές ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου, διοικούμενο από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, η αρχική σύσταση του οποίου ορίστηκε από τον Ιδρυτή. Συστάθηκε το 1987 από τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα με βασικό καταστατικό στόχο τη λειτουργία της Πινακοθήκης και ελέγχεται, όπως όλα τα κοινωφελή ιδρύματα, από τη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών.
Η Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ είναι μουσείο νεοελληνικής τέχνης. Λειτουργεί στο Μέτσοβο του νομού Ιωαννίνων από τον Αύγουστο του 1988. Έχει σε μόνιμη έκθεση αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων ζωγράφων, χαρακτών και γλυπτών του 19ου και του 20ού αιώνα, όπως των Γύζη, Λύτρα, Βολανάκη, Ιακωβίδη, Παρθένη, Μαλέα, Γαλάνη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Μόραλη, Τέτση και πολλών ακόμα. Η Συλλογή έργων τέχνης του μουσείου θεωρείται μια από τις πληρέστερες και σημαντικότερες αυτής της περιόδου.
Εκτός από τη Μόνιμη Έκθεση, διοργανώνονται περιοδικές εκθέσες – θεματικές, αναδρομικές, ομαδικές ή άλλες ειδικότερου ενδιαφέροντος– με έργα που συγκεντρώνονται από άλλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές της χώρας ή του εξωτερικού. Άλλες δραστηριότητες περιλαμβάνουν την οργάνωση επιστημονικών συμποσίων, ημερίδων, ξεναγήσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δημιουργικών εργαστηρίων, ενώ το Παιδικό Εργαστήρι της Πινακοθήκης λειτουργεί σε τακτική βάση για τα παιδιά της περιοχής. Πλούσια είναι τέλος και η εκδοτική δραστηριότητα του μουσείου.
