Έχουμε δυο περιοχές της Κερατέας με το ίδιο τοπωνύμιο: τη μία μετά τη Ντάρ-

δεζα, στις Φοβόλες, και την άλλη στη θάλασσα με τους ωραίους ορμίσκους.

Και για αυτη την ονομασία υπάρχει διάσταση γνωμών. Πρώτος ο Σαρρής, αφού

προσδιορίζει την τοποθεσία (≪είναι η νησίς και η απέναντι ταύτης θέσις της Λαυ-

ρεωτικής≫), παρατηρεί ότι ≪ωνομάσθη ούτω εκ της λέξεως διδασκαλείον, όπερ

άλλοτε είχε την έννοιαν του αναχωρητηρίου≫. Για να στηρίξει τη γνώμη του, επι-

καλείται την άποψη του Ι. Βογιατζίδη ότι ≪Δασκαλειό≫ σημαίνει αναχωρητηριο

διδασκάλου. Ο ίδιος ο Βογιατζίδης, αλλού, επιχειρώντας να εξηγήσει τη θεωρία

του ότι οι εγγράμματοι ιερωμενοι, κυρίως μοναχοί, διάλεγαν τέτοιους τοπους για

την άσκηση του διδακτικού τους έργου και για ησυχαστηριο, λέει: ≪Ουδέν λοι-

πόν παράδοξον, αν κατά τους μεσους χρόνους τοιούτοι ιερωμενοι της εκκλησί-

ας διδάσκαλοι αποχωρούντες των εγκοσμίων ησκήτευον επί τοιούτων ερημονή-

σων και έκτιζον προσευχάδια ή μονύδρια≫. Αντίθετα ο Α. Μηλιαράκης παράγει

τη λέξη από το ιταλικό Scoglio (και Da Scoglio: στη σκάλα) μάλιστα η ονομασία

αυτη είναι συχνή στους όρμους των παραλίων του Αιγαίου, καθιερωμενη από

τους Βενετούς, ίσως και από την εποχή ακόμα της Φραγκοκρατίας. Την τελευταία

εκδοχή δεχόμαστε ανεπιφύλακτα για τους εξής λόγους:

α). Είναι τελείως απίθανο να βρίσκονται στη μικρή νησίδα του Δασκαλιού ανα-

χωρητές διδάσκαλοι και να δέχονταν για διδασκαλία Ελληνόπουλα. Ούτε η δι-

αμόρφωση του νησιού μαρτυρεί κάτι τέτοιο ούτε και η έκτασή του, αλλά και οι

συνθήκες της μεταφοράς των μαθητών, δεν θα το επέτρεπαν. Με άλλα λόγια, εί-

ναι αδύνατο το μερος αυτο, το ξερονήσι του Δασκαλειού, να χρησίμευε για σχο-

λείο.

β). Αν οι ναυτικοί σημείωναν στους χάρτες τους αυτη τη νησίδα σαν σκόπε-

λο (Da Scoglio), θα έκαναν το ίδιο και για την παρακείμενη νησίδα της Κακη-

Θάλασσας・ αλλά και τα δύο ξερονήσια βρίσκονται βαθιά μεσα στους ομώνυ-

μους όρμους και αρκετά μακριά από την καθημερινή πορεία των πλοίων. Επο-

μενως, κίνδυνος για πρόσκρουση πλοίων σ’ αυτά δεν υπήρχε.

γ). Ο πιο σημαντικός λόγος, κατά τη γνώμη μας, είναι ότι με την ίδια ονομασία,

Δασκαλειό, ονομαζόταν και ο ομώνυμος όρμος και η περιοχή στις Φοβόλες. Για-

τί άραγε; Την απάντηση δίνει η παράδοση. Σύμφωνα με αυτη, και στις δύο πε-

ριοχές, υπήρχε σκάλα (Da Scalio) φορτοεκφορτώσεως, ιδιαίτερα, για τα μεταλ-

λεύματα του Άνω Δασκαλειού. Τα μεταλλεία αυτά είναι εξίσου παλαιά, όσο και

τα μεταλλεία του Λαυρίου. Η εκμετάλλευσή τους κατά τους νεότερους χρόνους

έγινε από τον Σερπιέρι και την εταιρεία του, καθώς είναι γνωστο. Τα μεταλλεύ-

ματα, λοιπόν, ή μεταφέρονταν με ειδικά βαγονέτα στο Λαύριο και από κει φορ-

τώνονταν στα καράβια για την Ευρώπη προς επεξεργασία, ή με τα κάρα της επο-

χής έφταναν στον όρμο του Κάτω Δασκαλειού, για να φορωθούν από την εκεί

σκάλα-προβλήτα στα φορτηγά πλοία της εταιρείας. Άλλωστε είναι γνωστές και

οι ονομασίες Βίτζι και Πύργος. Το Βίτζι (ή βίντσι) ήταν το γνωστο ανυψωτικό μη-

χάνημα, ο γερανός, που χρησίμευε για την φόρτωση, ενώ στα διάφορα δωμάτια

του Πύργου και των άλλων οικοδομών έμενε το προσωπικό της εταιρείας (μη-

χανικοί, προϊστάμενοι κ.α.). Το δώμα του Πύργου χρησίμευε για σκοπιά των φυ-

λάκων του εργοταξίου.

Δικαίος Βαγιακάκος

τ. Συντάκτης και Διευθυντής Λεξικού Ακαδημίας Αθηνών__